Lange leve de VAR

Zowel vertalers als bureaus bevinden zich in Nederland in een comfortabele positie. De VAR geeft ons een voorsprong op de ons omringende landen. Het begrip ‘freelance’ is in Nederland verder uitgekristalliseerd dan elders.

 

Ik kan mij een door het GAK georganiseerde bijeenkomst herinneren (eind jaren tachtig). Er waren diverse beroepsgroepen uitgenodigd die op dat moment veel met freelancers te doen hadden. Het was een zaal ergens in Hoofddorp. Het was in de tijd dat de IT booming business was en een enorme druk uitoefende op het arbeidsrecht dat daar niet op was ingericht.

 

De zaal was eigenlijk te donker en ook te klein voor het aantal mensen dat op de uitnodiging was ingegaan. Er was een podium waarop enkele mensen - louter mannen - hadden plaatsgenomen. Een van hen was reusachtig groot en zag eruit als een bootwerker. Hij bleek de voorzitter te zijn en was allerminst blij met het feit dat er aan de poten van het bestel werd gezaagd. Er hing dan ook een wat broeierige sfeer. Zinnen als “De solidariteit moet worden verdedigd tegen die gasten die louter aan zichzelf denken” en “Aan het werknemersbegrip mag niet worden getornd” waren niet van de lucht. ‘Die gasten’ waren de toenmalige freelancers. Je was in dienst of je had een bedrijf. Iets ertussenin bestond niet.

 

Men was duidelijk niet naar Hoofddorp gekomen om reeds bekende feiten aan te horen, dus nam een van de IT’ers het woord en kwam met punten die we tegenwoordig heel normaal vinden en die - gelukkig - ook hun plaats hebben gevonden in het sociaal-verzekeringstechnisch en arbeidsrechtelijk bestel. Dit resulteerde uiteindelijk in de huidige VAR.

 

We mogen heel blij zijn dat we in Nederland die hobbel hebben genomen. In het buitenland gaat het er heel vaak nog steeds ouderwets aan toe en kan geen werk worden aangenomen. Hoe klein de opdracht ook is, als iemand geen btw-nummer heeft, is het zwartwerken. Zelfs al wordt het in de boekhouding bijgehouden met naam, adres en woonplaats en identificatiebewijs.

 

Het was opvallend hoever partijen uit elkaar lagen in die tijd. De mensen van het GAK hadden geen flauw benul van wat de praktijk verlangde, en andersom bestond volstrekt onbegrip voor de houding van het GAK. Het GAK was een groot, log orgaan en was niet gewend aan tegenspraak. De vergadering in Hoofddorp was daarom ook uniek. Het was de eerste keer dat de partijen tegenover elkaar zaten. De onwennigheid en met name het wantrouwen waren enorm. De discussie liep hoog op. Het was een serieuze links-rechtssituatie. Tekenend voor die tijd. Maar… het begin van iets moois. Bruggen werden geslagen in de koffiepauze en tijdens de borrel na afloop.

 

Ook hier bleek dat je in klein comité en in direct contact meer bereikt dan op afstand en per brief. De senioren onder ons kunnen zich de brieven nog wel herinneren: een kleine mededeling gevolgd door een opsomming van grote aantallen wetsartikelen. Een typisch voorbeeld van een achterdochtige overheid. Goed dus van de toenmalige bestuurders van het GAK die - in zekere zin - het lef hadden om achter hun bureau vandaan te komen.

 

Er zijn nu circa 350.000 freelancers in Nederland en de verwachting is dat dit aantal nog zal groeien. De politiek is het daar niet mee eens. Logisch, want de politiek is hier nog steeds niet aan toe. Het arbeidsrecht zal voor minder mensen gaan gelden. De freelancers sluiten gewone overeenkomsten en gaan relaties aan in sociale netwerken, niet binnen bureaucratische organisaties en instituties. De overheid heeft daar geen grip op en zal zich moeten aanpassen. Niet andersom.