"Vertalen verantwoord, verantwoord vertalen"

Een taalkundig begrippenapparaat voor de professionele vertaler

[document-ikoon]Elsowina Ruitenberg doet verslag van een recente Teamwork-cursus over het verantwoorden van vertaalkeuzes. Hoe kom je verder dan de gebruikelijke "omdat het zo beter klinkt"?

Na de eerste succesvolle workshop over dit onderwerp eerder dit voorjaar in Amersfoort gingen Marcel Lemmens en Tony Parr van Teamwork vrijdag 15 juni 2007 op herhaling in Hotel Park Plaza in Utrecht. De deelnemers werden in twee groepen ingedeeld en kregen een viertal presentaties voorgeschoteld, waarna ze zelf aan de slag mochten met - soms hilarisch geformuleerd - oefenmateriaal. De uitgebalanceerde combinatie van gastsprekers droeg op geheel eigen wijze bij aan de plezierige, informele sfeer. Het oefenmateriaal leverde ruim voldoende stof voor levendige discussies op, zowel in de werkgroepjes als in de groep als geheel. In dat verband vond ik het programma met vier sprekers tamelijk vol. Achteraf bezien had ik het daarom prettiger gevonden als de dag was verdeeld over een ochtend- en een middagsessie met twee sprekers, dan was er namelijk meer tijd overgebleven voor een plenaire bespreking van de oefenstof.

Het programma voor onze groep startte met de presentatie "De vertaling van cultuurgebonden realia" over het omzetten van specifieke culturele begrippen (denk bijvoorbeeld aan de Elfstedentocht) door Harm Damsma, gevolgd door "Information Packaging" over het ordenen van informatie in een zin door Mike Hannay. Na een voortreffelijke lunch was het de beurt aan Wilbert Spooren met zijn presentatie "Tekstkwaliteit" over het evalueren van een tekst volgens het zogenoemde CCC-model en tot slot nam Mariëlle Wiggerts met haar presentatie "Vertaalstrategieën" met ons diverse theoretische mogelijkheden door die werden besproken aan de hand van voorbeelden.

Alle sprekers hadden zich terdege voorbereid en zetten ons met bijzonder geschikt oefenmateriaal aan het werk. Mike Hannay (hoogleraar Engelse taalkunde aan de VU) liet ons stoeien met stukken tekst die door zijn studenten in het Engels waren geschreven. Intuïtief haalden we de 'foute constructies' er direct uit, maar we konden ze nu ook verklaren aan de hand van de theorie die Mike met ons had besproken. Harm Damsma (Neerlandicus en zelf literair vertaler) trakteerde ons op voorbeeldzinnen uit de Nederlandse vertaling van de roman Trainspotting van Irvine Welsh waarin een flink aantal cultuurgebonden juweeltjes zat. Wat te denken bijvoorbeeld van "in an Oxbridge voice" een samentrekking van Oxford en Cambridge - fameuze Britse universiteiten, waarvoor geen Nederlands equivalent bestaat. Voor welke vertaling kies je dan? Na een fikse discussie kwamen we uit op "zo'n bekakt studententoontje", ons realiserend dat daarmee onvermijdelijk bepaalde nuances verloren gingen.

Wilbert Spooren (hoogleraar Taal & Communicatie aan de VU) legde ons een ingewikkelde brief van een Thuiszorgorganisatie aan haar cliënten voor - niet alleen was de kwaliteit van die tekst om te huilen, het bleef bovendien volstrekt onduidelijk wat de schrijvers met hun brief beoogden. Met vereende krachten hadden wij ter plekke een veel eenvoudiger brief kunnen componeren als de Thuiszorgorganisatie dat had gewild (zonder dat daar overigens ook maar één woord buitenlands bij was).

Tenslotte liet Mariëlle Wiggerts (docente Vertaalkunde Universiteit Utrecht) ons met behulp van een serie vertaalstrategieën de zinsstructuren in een Nederlandse tekst vergelijken en verklaren met het Engelse origineel ernaast.

In onze groep bespeurde ik groot enthousiasme bij mijn collega-deelnemers. We hebben de heren organisatoren dan ook meteen verzocht om een vervolgcursus te regelen. Dank aan alle sprekers en uiteraard aan Marcel en Tony voor deze interessante dag!

Reacties

Er zijn nog geen reacties.

Geef hier uw reactie!

Als u eerst inlogt, hoeft u niet telkens uw naam, e-mailadres en de captcha (spampreventietest) in te vullen.

De redactie behoudt zich het recht voor reacties te bewerken of te verwijderen.

[logo Vertaalweb]

ZOEKEN

zoeken

Gerelateerd

© 2024 Vertaalweb