Over erkenning, taalmerken, ISO-certificering en de NEN-norm

Enkele weken geleden las ik een artikel over een vertaalster die vond dat haar vak beschermd/erkend moest worden. Op zich een aardige gedachte, ware het niet dat die discussie al sinds midden vorige eeuw - en daarna nog vele malen - is gevoerd en dat toen al bleek dat bescherming geen enkele verbetering zou betekenen.

 

Ik ga de voor- en nadelen niet nόg een keer opnoemen. Bescherming zegt namelijk helemaal niets. In ons vak bepaalt de klant in veel gevallen zelf de kwaliteit. Als hij aan kwaliteit hecht, kiest hij ervoor om gekwalificeerde 'vertaalkundigen' in de arm te nemen. Op basis van zijn eigen kennis van het product en/of van de taal geeft de klant aan of hij tevreden is met de vertaling. Sommige klanten laten de tekst die door een van hun medewerkers is vertaald, door relaties in het buitenland nakijken. Daar komt geen vertaler of vertaalbureau aan te pas. Verder is het aanbod in de markt zo groot, dat de vraagzijde (lees: de klant) het voor het zeggen heeft. Bescherming wordt commercieel onmiddellijk onderuitgehaald. Een ieder die zich 'laat beschermen' roept als het ware een beperking over zichzelf af.

 

Zo is het ook met het Taalmerk van de ATA. Het toenmalige idee om tot een kwaliteitsmerk te komen verdiende respect en gaf zeker realiteitszin aan. Probleem is echter dat de basis niet klopt. Je moet nooit onderling laten auditen. Dat levert vroeg of laat problemen op. Ikzelf heb er geen enkele behoefte aan dat concurrenten in mijn bedrijf rondsnuffelen. Ik heb er daarentegen geen problemen mee dat een onafhankelijk instituut dat valt onder de Raad voor Accreditatie, de procedures checkt, aanbevelingen doet, dan wel commentaar levert. Zeker als je kunt kiezen uit meerdere certificeringsinstituten/-bedrijven.

 

Het hoogste dat je qua certificering kunt bereiken, is momenteel ISO 9001:2000. Dit vanwege de internationale bekendheid en uitstraling. Een groot aantal buitenlandse bureaus is volgens deze norm gecertificeerd. In Nederland is het aantal gecertificeerde vertaalbureaus op misschien twee handen te tellen en kennen we een zeer lage certificatiegraad.

 

De NEN-vertaalnorm die binnenkort van toepassing wordt verklaard, is zonder meer goed, maar nog te nationaal. Dit ondanks het feit dat de norm Europees van opzet is. Overigens is men - naar ik heb begrepen - bezig ook deze NEN-vertaalnorm onder de ISO-normering te laten vallen. Een nadeel van dit soort vertaalnormeringen is dat het te veel op de inhoud van de vertalingen is gericht en te weinig op hetgeen een klant wenst.

 

Certificering levert meer op dan bescherming of erkenning van het beroep. Ik begrijp de hierboven genoemde vertaalster wel, maar zij heeft waarschijnlijk onvoldoende door dat een klant heden ten dage geen enkele boodschap heeft aan erkenning van het vertaalvak.